 |
εικ. 1: Το Ρολόι της Αράχωβας (φωτ. 08/2017, Γ. Κατσιάμπας)
|
Όλοι οι Αραχωβίτες το ξέρουμε, μεγαλώσαμε ακούγοντας τους χτύπους του και βλέπωντας τη φιγούρα του. Παίξαμε κρυφτό και κυνηγητό στο βράχο όπου στέκεται αγέρωχο εδώ και 150 περίπου χρόνια το Ρολόι της Αράχωβας. Και θυμάμαι να έχω ζήσει ωραίες περιπέτειες εκεί.
Άλλωστε, οι πιο παλιοί, μάθαμε γράμματα στη σκιά του Ρολογιού. Ενός εμβληματικού συμβόλου, χαρακτηριστικού της Αράχωβας, που στέκει περήφανο και κοσμεί πολλές φωτογραφίες και καρτποστάλ.
Για πολύ καιρό, κάθε φορά που περνούσα από κάτω, σκεφτόμουν ποιά να είναι άραγε η ιστορία του. Πότε χτίστηκε, από ποιους, τι έχει σημαδέψει την πορεία του στο χρόνο;
Έβλεπα και άκουγα το «Ρολόι» σχεδόν κάθε μέρα (χωρίς υπερβολή) για τα πρώτα 18 χρόνια της ζωής μου. Κι όμως, ένιωθα ότι ξέρω πολύ λίγα για αυτό.
Έτσι αποφάσισα να το ψάξω.
Αρχικά κοίταξα στο internet. Εκεί βρήκα κάποιες πληροφορίες, αόριστες, που η αλήθεια είναι ότι περισσότερο με παραξένεψαν παρά με φώτισαν.
[Update 25/08/2017: Μετά την αρχική δημοσίευση του post, από κάποια σχόλια που έγιναν στο facebook αλλά και από συζητήσεις με μερικούς Αραχωβίτες πιο μεγάλους σε ηλικία από εμένα, έμαθα ότι οι παλαιότεροι, παππούδες και γιαγιάδες το έλεγαν πράγματι «Ώρα». Π.χ έλεγαν: «βαρ’σε η ώρα;» Κάτι τέτοιο εγώ δεν το πρόλαβα ωστόσο και το έμαθα τώρα.]
Πολλά sites αναφέρουν ότι αρχικά ήταν το καμπαναριό της εκκλησίας της Παναγίας, ότι κατέρρευσε από το σεισμό του 1870, ότι το ανατίναξαν οι Γερμανοί (για ποιόν λόγο?), και ότι το 1966 το ανακατασκεύασε ο ηγούμενος της
μονής του Όσιου Λουκά (για ποιόν λόγο?), ονόματι Νεκτάριος Καμβασινός με δικά του έξοδα (!) κτλ.
Περίεργα πράγματα.
Να ήταν άραγε αλήθεια?
Οι πληροφορίες αυτές στο internet είναι μέσες – άκρες παντού οι ίδιες. Αυτό γίνεται πλέον συχνά, είναι ο κανόνας. Ζούμε στην έποχη της γρήγορης και εύκολης πληροφορίας, ο καθένας γράφει κάτι, ένας άλλος το παίρνει με copy – paste και σε ένα ανοιγόκλειμα του βλεφάρου γίνεται πραγματικότητα (αν θες να δεις πόσο εύκολο είναι να κατασκευάσεις μια ψεύτικη ιστορία που μοιάζει με αληθινή,
διάβασε το post μου για ένα ιδιαίτερο κορίτσι από τη Δαμασκό εδώ)!
Έτσι, για πολλούς επισκέπτες που ψάχνουν πληροφορίες στο internet για την Αράχωβα, το «Ρολόι» των ντόπιων, γίνεται η «Ώρα».
Σκέφτηκα λοιπόν να το ψάξω λίγο πιο πολύ. Τόσο για να ξέρω εγώ ποια είναι
η ιστορία του Ρολογιού της Αράχωβας, όσο και για να γράψω λίγα πράγματα στο web, για να υπάρχουν διαθέσιμα σε όποιον ενδιαφέρεται να μάθει την πραγματική ιστορία. Πράγματα που να στέκουν, να είναι αλήθεια. Όπως για παράδειγμα ότι οι ντόπιοι δεν το λένε «Ώρα» ούτε «Πύργο της Ώρας», αλλά απλά «Ρολόι»!
Ο καλύτερος τρόπος για να βρεις ασφαλείς πληροφορίες για κάτι που συνέβη στο παρελθόν, είναιπαλιές φωτογραφίες και δημοσιεύματα. Και ο καλύτερος στη συλλογή τέτοιων στοιχείων για την Αράχωβα, είναι ο Λουκάς Παπαλεξανδρής, χωρίς τη βοήθεια του οποίου δεν θα είχα βρει αρκετά πράγματα.
Εν αρχή ην ο βράχος
Μέχρι το 1844 δεν υπήρχε ρολόι. Ούτε καμπαναριό. Τίποτα. Μόνο ο βράχος.
Αυτό φαίνεται από την γκραβούρα του βιβλίου του Etienne Rey., «Voyage Pittoresque en Grèce et dans le Levant fait en 1843-1844» του 1880. Στην γκραβούρα αυτή, όπου απεικονίζεται η Αράχωβα το 1843, το Καμπαναριό δεν έχει κατασκευαστεί ακόμη.
 |
εικ. 2: Γκραβούρα της Αράχωβας από το βιβλίο (1880) του Etienne Rey., «Voyage Pittoresque en Grèce et dans le Levant fait en 1843-1844»
Έπειτα καμπαναριό
|
Η αμέσως επόμενη στάση είναι το 1895. Στη θέση του ρολογιού τότε, έστεκε το καμπαναριό της εκκλησίας «Εισόδια της Θεοτόκου» που ήταν από κάτω, της γνωστής μας «Παναγίας».
Αυτά βλέπουμε στην παρακάτω φωτογραφία του Magne, τραβηγμένη το 1895. Η φωτογραφία αυτή βρίσκεται στο Γαλλικό υπουργείο πολιτισμού (οι πληροφορίες για τις εικόνες είναι από τον κ. Λουκά Παπαλεξανδρή).
 |
εικ. 3: Ανατολική άποψη της Αράχωβας, 1895. Magne – Γαλλικό υπουργείο πολιτισμού.
|
Στη φωτογραφία αυτή φαίνεται καθαρά ότι την χρονιά εκείνη, η ανατολική και η νότια πλευρά στην κορυφή του πύργου είναι ανοιχτές (δεν έχουν χτιστεί)! Προσέξτε την φωτογραφία του Magne μεγενθυμένη στην περιοχή του καμπαναριού.
 |
εικ. 4: Επεξεργασμένη φωτ. 1 για μεγέθυνση – Γιώργος Κατσιάμπας, 2017.
|
Το 1895, όταν και τραβήχτηκε η παραπάνω φωτογραφία, έχει μεσολαβήσει ο μεγάλος σεισμός του 1870, όπου σύμφωνα με την Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια του 1927 με συντάκτη τον Μέγα Κονίτσα, ο πύργος κατέρρευσε. Δεδομένου λοιπόν ότι τα παράθυρα στην κορυφή του πέτρινου πύργου κατά την χρονολογία της παραπάνω εικόνας, είναι ακόμη ανοιχτά, μπορεί να υποθέσει κάποιος ότι τότε δεν υπάρχει ακόμη ο μηχανισμός του Ρολογιού.
Η σκεπή που διακρίνεται στη φωτογραφία πάνω δεξιά είναι από το πρώτο σχολείο που λειτούργησε στην Αράχωβα επί Καποδίστρια. Φαίνεται επίσης ότι ο βράχος του Ρολογιού δεν έχει κοπεί για να κατασκευαστεί από κάτω το Δημοτικό Σχολείο με το προαύλιο.
Από καμπαναριό, ρολόι
Προς τα τέλη του 19ου, αρχές 20ου αιώνα
